Deiglan

Málefni SPRON hafa verið mikið til umfjöllunar síðustu daga. Atburðarásin hefur verið mjög hröð sem gerir jafnt lærðum sem leikum erfitt fyrir að ná samhenginu.

Skert sjálsvirðing og minnkandi metnaður blaðamanna hefur neikvæð áhrif á þjóðfélagið. Í stað þess að kafa ofan í það sem skiptir máli smjatta þeir á kjaftasögum.

Þann 9. apríl sl. söfnuðust saman á Austurvelli nokkuð á annað þúsund manns til að mótmæla hernaðar-
aðgerðum Ísraela gegn Palestínumönnum, og við það tækifæri var myndin hér til hliðar tekin. Þessi mótmæli áttu fullan rétt á aér, enda framganga Ísraelsmanna síðustu vikur með öllu óásættanleg, eins og Deiglan hefur þegar fjallað um.

Nýbirtar rannsóknir um áhrif myntbandalags á utanríkisviðskipti og þjóðarframleiðslu benda til þess að þjóðarframleiðsla á Íslandi muni aukast um a.m.k. 15% ef við Íslendingar tækjum upp evruna.

Úrslit fyrri umferðar frönsku forsetakosninganna eru merkileg tíðindi. Hinn róttæki og umdeildi Jean-Marie Le Pen skaut sjálfum forsætisráðherra Frakklands, sósíalistanum Lionel Jospin ref fyrir rass. Þótt engin velkist í vafa um að Jacques Chirac fari með sigur af hólmi í seinni umferðinni, þá er engu að síður um að tefla mjög söguleg kosningaúrslit.

Sala ríkisins á ráðandi hlut í Landsbankanum virðist geta orðið upphafið á töluverðri endurskipulagningu á íslenskum fjármálamarkaði. Landsbankanum hefur verið stjórnað á íhaldssaman hátt og möguleikar fyrirtækisins felast m.a. í því að hefja öflugri útrás í samvinnu við framsæknari fyrirtæki, t.d. Kaupþing.

Hugmyndir um jafnan hlut kvenna í stjórnmálum eru góðar og gildar en eins og með svo margt annað verður að gæta þess að hlutir séu hafðir í samhengi.

Nú liggur fyrir Alþingi fremur dapurlegt frumvarp til breytinga á lögum um ríkisborgararétt nr. 100/1952. Deiglan fjallar um frumvarpið og veltir fyrir sér markmiði og tilgangi þess.

Það fór ekki mikið fyrir sölu ríkisins á 20% hlut í Landsbankanum (LÍ) í síðustu viku, enda var hugur landsmanna á öðrum vígstöðum. Útboðið gekk samt eins og í lygasögu og seldist allur hluturinn á stundarfjórðungi.

Atburðarásin í Venesúela um síðustu helgi var lygasögu líkust. Eftir fjöldamótmæli og mannfall meðal mótmælenda í miðborg Caracas, höfuðborgar Venesúela, voru kjöraðstæður fyrir hina gamla og „góða“ mið- og suður-ameríska sið: að herinn ræni völdum. Vinstrisinnaður forseti landsins var hrakinn frá völdum og við tók herforingi sem lofaði lýðræðislegum kosningum og umfram allt röð og reglu.

Pistillinn fjallar um frumvarp til breytinga á barnaverndarlögum, sem kveður m.a. á um um rétt til upplýsinga úr sakaskrá um kynferðisafbrotamenn í tilteknum tilvikum.

Ræða Bjarna Ármannssonar, stjórnarformanns Verðbréfaþings Íslands (VÞÍ), á ársfundi þingsins markar vonandi breytingu á starfi þess sem eftirlitsaðila en þar sagði bankastjórinn að sá tími væri liðin að þingið gæti horft fram hjá yfirsjónum markaðsaðila. Þingið ætlast til þess að farið verði eftir reglum þess.

Þetta eru auðvitað orð í tíma töluð en margsinnis hefur VÞÍ gerst sekt um linkind gagnvart markaðsaðilum. Nærtækasta dæmið um slíkt var sú atburðarás sem varð vegna skráningar Íslandssíma á VÞÍ sumarið 2001. Þar hafði stjórn þingsins veitt Íslandssíma undanþágu frá reglum þingsins en félagið átti sér ekki þriggja ára rekstrarsögu. Hrun á gengi Íslandssíma í kjölfarið kom illa við markaðinn og var ekki til þess fallið að auka tiltrúa manna á ungum hlutabréfamarkaði. Til að bæta gráu ofan á svart var stjórn VÞÍ sökuð um óeðlileg hagsmunatengsl við Íslandssíma en meirihluti stjórnarmanna tengdist yfirmönnum og innherjum í Íslandssíma. VÞÍ lét sér nægja að áminna Íslandssíma. Það sama var uppi á tengingnum nokkru áður þegar Marel var áminnt fyrir að gefa ekki út neikvæða afkomuviðvörun fljótlega eftir að rekstrarárinu 2000 lauk en þá hafði rekstur félagsins versnað til muna frá áætlun í útboðslýsingu í nóvember 2000. Þegar afkomutölur Marels voru birtar í mars 2001 lækkaði gengi félagsins um 20%.

Það er þó ýmislegt fleira sem veikt hefur kauphöllina. Má þar nefna Tilboðsmarkaðinn sem settur var á fót í mars 2001 til höfuðs „gráa markaðinum“, óformlegum markaði með óskráð hlutabréf. Hugmyndin á bakvið Tilboðsmarkaðinn var sú að gera smærri félögum og vaxtarfélögum, sem ekki uppfylla reglur VÞÍ t.d. um markaðsvirði og aldur, kleift að skrá bréf sín í kauphöll, og fá þannig fram markaðsverð á bréfin. Forsvarsmenn VÞÍ sögu við það tilefni að skilyrði fyrir opnun þessa markaðar væru þau að þátttaka meðal félaga væri góð frá upphafi. Nú þegar Tilboðsmarkaðurinn hefur verið starfandi í eitt ár eru aðeins þrjú félög á honum, Landssíminn, Frumherji og Keflavíkurverktakar sem reyndar verða afskráðir bráðlega. Álykta má að markaðurinn hefði fæðst andvana enda eru Landssíminn og Frumherji ekki spennandi félög í augnablikinu.

Sá sem þetta ritar finnst oft eins og að VÞÍ hafi ekki náð að nýta sér þau einstöku tækifæri sem Ísland hefur upp á að bjóða. Hérlendis eru einhver best reknu sjávarútvegsfyrirtæki í heimi en þrátt fyrir það hefur ekkert erlent sjávarútvegsfyrirtæki skráð bréf sín á VÞÍ. Fyrir nokkrum misserum lýsti þáverandi forstjóri VÞÍ að unnið væri að því að fá erlend sjávarútvegsfyrirtæki til landsins en ekkert bólar á þeim.

Í þessari gagnrýni má ekki gleyma þeirri staðreynd að hlutabréfamarkaðir hafa gengið í gegnum miklar þrautagöngur undanfarin tvö ár og mörg félög, sem ætluðu sér á VÞÍ, hafa lagt skráningaráform á hilluna. Hins vegar verður að segjast eins og er, að stjórn þingsins og framkvæmdastjórn hafa stigið feilspor og skort áræðni á erfiðum tímum. Vonandi tekst nýjum forstjóra VÞÍ, Þórði Friðjónssyni, að styrkja þingið sem kauphöll og eftirlitsaðila. Verðbréfamarkaðurinn, sem hefur átt undir högg að sækja, þarf á kraftmiklum forystuaðila að halda sem heldur markaðsaðilum við efnið og lemur á putta þegar þess gerist þörf.

Það vakti mikla athygli þegar Borgarstjóri bauð blaðamönnum í flugferð yfir Reykjavík til að kynna aðalskipulag borgarinnar.

Áhangendur ríkisfjölmiðla beita jafnan fyrir sig þeirri röksemd að opinbert eignarhald á fjölmiðlum sé nauðsynlegt út frá lýðræðissjónarmiðum. Er þá gjarnan nefnt að sjónarmið allra eigi að fá að heyrast og að gæta eigi hlutleysis, sanngirni, réttætis og heiðarleika. Umræða í ríkisfjölmiðlum mun þannnig vera réttlátari og lýðræðislegri en umræða í þeim miðlum sem reknir eru af einkaaðilum.

Einn mest spennandi kosningaslagurinn á höfuðborgarsvæðinu er í Hafnarfirði þar sem flest bendir til að annaðhvort Sjálfstæðisflokkurinn eða Samfylkingin nái hreinum meirihluta. Hafa fjölmiðlar fylgst furðu lítið með gangi mála þar.

Mörg erfið og pínleg mál fyrir íþróttaforystuna hafa komist í kastljósið á síðustu misserum.

Dregur saman í borginniÞað er óhætt að segja að sjálfstæðismenn í Reykjavík hafi margir hverjir verið orðnir ansi þunglyndir vegna ömurlegs gengis flokksins í skoðanakönnunum upp á síðkastið. Á meðan sjálfstæðismenn hafa hamast við að kynna málefni sín og frambjóðendur hefur R-listinn legið í láginni og af einhverjum ástæðum virðist sú taktík R-listans hafa gengið vel í kjósendur því fylgismunurinn hefur farið sívaxandi.

Samræmd próf eru orðin hornsteinn í stefnu Bandaríkjastjórnar í menntamálum. Mjög skiptar skoðanir eru um ágæti slíkra próf í Bandaríkjunum.

Deiglan fjallar ítarlega um réttarstöðu aðila vegna myndarinnar „Í skóm drekans“ sem á að frumsýna bráðlega.

Deilan fyrir botni miðjarðarhafs vekur misjöfn viðbrögð hjá fólki.