Eldneytisverð stendur nú í sögulegu hámarki og virðist sem hækkanir á heimsmarkaðsverði ætli engan endi að taka. Fréttatilkynningar birtast okkur í fjölmiðlum um boðaðar verðhækkanir og svitinn tekur að spretta á enninu þegar við rennum í hlað á bensínstöðvunum. Hvað ætli tankurinn kosti í dag?
Verðhækkanir á olíu má meðal annars rekja til spennuástands í heimshlutum þar sem olíuframleiðsla er hvað mikilvægust. Einnig hefur aukin eftirspurn á heimsvísu eftir eldsneyti orsakað hækkanir. Verðlagning eldsneytis á Íslandi tekur mið af heimsmarkaðsverði og hækkar í samræmi við það. En verðlag á eldsneyti er einnig hátt vegna skattlagningar ríkisins.
Ríkið leggur sérstakan skatt á bensín og olíu og er skattlagning á bensíni með þeim hætti að á verð eldsneytis leggjast vörugjöld og bensín- og olíugjöld. Við bætist síðan 24,5% virðisaukaskattur. Eftir að skattar og gjöld hafa verið lögð ofan á eldneytisverð við komuna til landsins fer 60% af verði hvers bensínlítra í skatta, þ.e. almennt vörugjald, sérstakt vörugjald (bensíngjald) og virðisaukaskatt.
Í mörgum löndum er bensín meðal þess sem hvað mest er skattlagt í hagkerfinu. Slík skattlagning hefur verið réttlætt með því að skattur á bensín er grænn-skattur en slíkum skatti er ætlað að leiðrétta aðgerðir sem fela í sér neikvæð ytri áhrif. Grænn-skattur á bensín hefur það að markmiði að leiðrétta neikvæð ytri áhrif sem hljótast af akstri. Bensínskatti er þó einnig ætlað að standa undir framkvæmdum og viðgerðum á vegakerfi landsins auk þess sem bensínskattur hefur einnig verið mikilvægur liður í almennri fjáröflun ríkissjóðs og í dag má rekja um 12% af tekjum ríkissjóðs til gjalda og skatta af ökutækjum.
Þrátt fyrir að skatti á olíu hafi verið breytt árið 1999 í fasta krónutölu eru tekjur ríkissjóðs af hverjum bensínlítra hlutfallslegar vegna innheimtu virðisaukaskatts. Þannig hagnast ríkissjóður því meira sem innkaupsverðið er hærra. Samkvæmt upplýsingum frá FÍB stefnir verðþróun á heimsmarkaði frá áramótum í að tekjuaukning ríkissjóðs af virðisaukaskatti á eldsneyti verði hátt í 500 milljónir króna miðað við eitt ár og eldsneytisútgjöld almennings í landinu vaxi um tvo milljarða. Þannig er um að ræða verulega útgjaldaaukningu fyrir íslensk heimili auk þess sem verðhækkanir á bensíni hafa mikil áhrif á vísitöluna og þar með verðbólguna.
FÍB hefur bent á að á þessu ári verður einungis varið 13 milljörðum kr. til vegagerðar af 40 milljarða kr. heildartekjum ríkisins af bílasköttum. Þýðir það að einungis 32,5% af skatttekjum ríkissjóðs af bensíngjöldum er notuð til uppbyggingar vegakerfisins. Ljóst er að þeir fjármunir sem eftir standa má nýta til ýmissa góðra verka.
Ljóst er að verðhækkanir á eldsneyti eru komnar til að vera og munu því líklega tekjur ríkisins af eldsneyti halda áfram að hækka. Þessa tekjuaukningu vegna eldneytishækkana ætti ekki að nota til beinna niðurgreiðslna á eldsneytisverði heldur er nær að nota þá fjármuni til að hvetja fólk til minni bensíneyðslu. Dísilbílar eyða mun minna eldsneyti en hefðbundnir bensínbílar. Slíkir bílar eru þó töluvert dýrari í innkaupum en bensínbílar og er munurinn á nýjum smábílum oft um 300.000 krónum. Því væri kjörið tækifæri fyrir ríkisstjórnina að lækka skatta á dísilbíla þannig að innkaupsverð verði sambærilegt við bensínbíla. Slík skattalækkun væri í fullu samræmi við markmið grænna skatta. Þannig má lækka eldsneytiskostnað heimilanna á umhverfisvænan hátt.
- Galdrakonan og spilin - 5. mars 2021
- Bless (í bili?) - 20. janúar 2021
- Skötuboðið - 22. desember 2020
